Tìm hiểu về cổ phiếu và các cách đầu tư cổ phiếu
Cổ phiếu là một trong những sản phẩm tài chính thu hút sự chú ý của nhiều nhà đầu tư trên thế giới bởi khả năng sinh lời của nó. Để thành công trên lĩnh vực này, các nhà đầu tư cần nắm được những thông tin cơ bản như cổ phiếu là gì, có những loại cổ phiếu nào và làm thế nào để có thể mua/bán một cổ phiếu… Bài học dưới đây sẽ cũng cấp những thông tin hữu ích nhất liên quan đến cổ phiếu để các nhà đầu tư có thể tham khảo.
Cổ phiếu là gì?
Cổ phiếu là 1 loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu và lợi ích hợp pháp của người sở hữu cổ phiếu đối với tài sản hoặc vốn của 1 công ty cổ phần.
Thông thường, các công ty lựa chọn phương án phát hành cổ phiếu như một hình thức gọi vốn để phục vụ kế hoạch tăng trưởng hay hoạt động của công ty như ra mắt sản phẩm mới, mở rộng thị trường, xây dựng cơ sở vật chất và thậm chí để trả nợ,…
Nếu công ty quyết định huy động vốn, số vốn đó được chia thành nhiều phần nhỏ bằng nhau gọi là cổ phần. Người mua cổ phần (gọi là cổ đông) sẽ được công ty cấp cho một lượng cổ phiếu nhất định nhằm xác nhận quyền sở hữu số cổ phần đối với công ty phát hành.
Ví dụ: Tập đoàn Apple phát hành 1.000 cổ phiếu. Nếu bạn sở hữu 01 cổ phiếu của tập đoàn Apple, điều đó có nghĩa là bạn đang sở hữu 0,1% tập đoàn đó. Nếu bạn sở hữu 500 cổ phiếu, tức là bạn là người sở hữu 50% công ty này.
Với tỷ lệ phần trăm cổ phần sở hữu, nếu công ty hoạt động kinh doanh hiệu quả, cổ phiếu tăng trưởng tốt, bạn sẽ được hưởng một phần lợi nhuận từ doanh nghiệp, sở hữu càng nhiều cổ phiếu thì phần lợi nhuận bạn nhận được càng lớn và có cơ hội tham gia vào các quyết định của doanh nghiệp. Hơn nữa, khi sở hữu cổ phiếu của một số doanh nghiệp, bạn cũng sẽ nhận được cổ tức để gia tăng lợi nhuận của mình. Đây cũng chính là lý do tại sao nhiều người yêu thích đầu tư cổ phiếu đến như vậy.
Có những loại cổ phiếu nào?
Có hai loại cổ phiếu chính, đó là: cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi
- Cổ phiếu thường: Là loại cổ phiếu ghi nhận quyền sở hữu thông thường đối với doanh nghiệp. Người sở hữu loại cổ phiếu này có quyền biểu quyết đối với các quyết định của công ty và có thu nhập phụ thuộc vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp (nhận cổ tức theo kết quả kinh doanh và giá trị cổ phiếu đang nắm giữ). Tuy nhiên, trong trường hợp doanh nghiệp bị phá sản, cổ phiếu thường cũng là đối tượng được thanh toán sau cùng.
- Cổ phiếu ưu đãi: Những người sở hữu cổ phiếu ưu đãi sẽ không có quyền biểu quyết trong các quyết định của công ty, nhưng thay vào đó, nó có tính rủi ro thấp hơn và được bảo vệ bởi các điều khoản cam kết trả cổ tức cố định và định kì. Chính vì vậy, trong trường hợp bị phá sản, chủ sở hữu cổ phiếu ưu đãi sẽ được ưu tiên thanh toán trước. Cổ phiếu ưu đãi chính là giải pháp vừa tạo thu nhập cho nhà đầu tư vừa giúp doanh nghiệp tăng vốn.
Ngoài ra, cổ phiếu còn được phân loại theo:
- Cổ phiếu tăng trưởng: là cổ phiếu của những công ty có tiềm năng phát triển đáng kể trong tương lai, đem lại lợi nhuận hấp dẫn nhưng có mức độ rủi ro tương đối cao. Những công ty phát hành cổ phiếu này thường có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn đáng kể so với thị trường, thường là 15%-20% trở lên. Một công ty start-up về lĩnh vực công nghệ có khả năng là một cổ phiếu tăng trưởng.
- Cổ phiếu thu nhập: mang lại cổ tức cao hơn trong mối quan hệ với giá thị trường của chúng. Các nhà đầu tư mua chúng bởi lợi nhuận mà chúng tạo ra. Cổ phiếu thu nhập đặc biệt hấp dẫn đối với các nhà đầu tư mong muốn gia tăng dần dần thu nhập hiện tại qua các năm như một cách để bù đắp lạm phát.
- Cổ phiếu giá trị: là cổ phiếu của các công ty mà nhà đầu tư cho là bị đánh giá thấp và giao dịch ở mức giá thấp hơn giá trị thị trường của chúng. Các nhà đầu tư mua cổ phiếu giá trị vì cho rằng thị trường đang phản ứng thái quá và tin tưởng vào sự tăng trưởng dài hạn của công ty phát hành cổ phiếu đó và giá sẽ tăng trở lại.
- Cổ phiếu blue-chip: là cổ phiếu của một công ty lớn, có uy tín và tình hình tài chính tốt, đã hoạt động trong nhiều năm. Tại Mỹ, một cổ phiếu blue-chip thường thuộc nhóm công ty có vốn hóa thị trường hàng tỉ đôla, là công ty dẫn đầu thị trường hoặc trong số ba công ty hàng đầu trong lĩnh vực hoạt động và thường là một cái tên phổ biến đối với mọi người. Một số ví dụ về cổ phiếu blue-chip là IBM, Coca-Cola và Boeing.
- Cổ phiếu penny: là cổ phiếu của các công ty chất lượng thấp có giá vô cùng rẻ, thường dưới 1USD/cổ phiếu. Cổ phiếu Penny không trả cổ tức và có tính đầu cơ cao,
Một cách khác để phân loại cổ phiếu là theo quy mô của công ty, ví dụ như vốn hóa thị trường, phân ra thành cổ phiếu vốn hóa lớn, vốn hóa trung bình và vốn hóa nhỏ. Cổ phiếu của các công ty rất nhỏ được gọi là cổ phiếu microcap.
Những lợi ích và rủi ro khi đầu tư cổ phiếu
Lợi ích
Cổ tức là kênh đầu tư chứng khoán linh hoạt, có thị trường rộng lớn nên việc mua bán dễ dàng và nhanh chóng. Nếu bạn biết cách đầu tư đúng thời điểm, có tầm nhìn dài hạn và chọn đúng cổ phiếu để đầu tư, khả năng sinh lời khá cao, đặc biệt là khi đầu tư dài hạn.
Cổ phiếu thường mang lại lợi ích cho các nhà đầu tư thông qua 2 kênh: tăng trưởng và thu nhập. Khi doanh nghiệp làm ăn có lãi thì giá cổ phiếu cũng sẽ tăng trưởng theo. Và mục tiêu của nhà đầu tư là mua cổ phiếu ở mức giá thấp, sau đó bán lại với mức giá cao và ăn theo sự chênh lệch giá đó.
Ngoài ra, khi đầu tư vào cổ phiếu, nhà đầu tư còn nhận được cổ tức. Đây chính là khoản tiền được trích từ lợi nhuận của doanh nghiệp.
Rủi ro
Cũng giống như các lĩnh vực đầu tư khác, việc đầu tư cổ phiếu luôn tiềm ẩn những rủi ro nhất định. Giá cổ phiếu thường không đứng yên mà biến động lên xuống không ngừng bởi các yếu tố như tin tức chính trị, biến động kinh tế thế giới, báo cáo doanh thu của doạn nghiệp,… Chính những điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của các nhà đầu tư.
Ngoài ra, không có gì đảm bảo 100% rằng công ty bạn đang đầu tư sẽ hoạt động tốt và phát triển mãi mãi. Trong trường hợp doanh nghiệp giải thể, những người nắm giữ cổ phiếu ưu đãi sẽ được ưu tiên nhận tiền trước, sau đó mới đến cổ phiếu thường. Trong một số trường hợp, các cổ đông sở hữu cổ phiếu thường thậm chí còn mất tất cả.
Chính vì thế, các nhà đầu tư cần trau dồi thêm kiến thức, học cách phân tích, lựa chọn và sàng lọc cổ phiếu một cách kỹ lưỡng; xây dựng cho mình một chiến lược mua/bán thông minh. Cùng với đó, việc đa dạng hóa danh mục đầu tư bằng cách mua nhiều cổ phiếu khác nhau hoặc đầu tư vào các loại tài sản khác cũng vô cùng quan trọng trong việc hạn chế rủi ro cho số vốn của mình.
Cách mua và bán cổ phiếu
Hiện nay, nhà đầu tư có thể giao dịch cổ phiếu một cách dễ dàng thông qua nhiều kênh khác nhau.
Có 4 kênh giao dịch cổ phiếu phổ biến, đó là: thông qua môi giới, trực tiếp từ công ty phát hành, thông qua quỹ đầu tư chứng khoán và nhà đầu tư cá nhân.
1. Thông qua nhà môi giới
Một trong những cách phổ biến nhất và dễ nhất để đầu tư cổ phiếu là thông qua một nhà môi giới. Các công ty này thường yêu cầu bạn mở một tài khoản và nạp tiền vào để thực hiện giao dịch chứng khoán theo ý muốn.
Với cách thức đầu tư này, bạn chỉ cần lựa chọn mã giao dịch và vào lệnh tại thời điểm phù hợp. Các nhà môi giới sẽ đảm bảo lệnh của bạn được khớp ngay tức thì trong thời gian thị trường mở cửa và đảm bảo thanh toán cổ tức cho nhà đầu tư.
Đây cũng là cách đầu tư đơn giản và hiệu quả nhất dành cho các nhà đầu tư Việt Nam khi muốn tiếp cận và sở hữu cổ phiếu nước ngoài.
2. Trực tiếp từ doanh nghiệp
Một số công ty cho phép bạn mua hoặc bán cổ phiếu trực tiếp từ công ty mà không cần thông qua nhà môi giới nào cả. Điều này giúp tiết kiệm chi phí (phí hoa hồng) cho các nhà đầu tư. Tuy nhiên, với hình thức này, bạn sẽ không thể mua hoặc bán cổ phiếu theo giá thị trường hoặc tại một thời điểm cụ thể. Thay vào đó, bạn sẽ phải mua/bán cổ phiếu theo thời gian quy định của công ty – chẳng hạn như hàng ngày, hàng tuần hoặc hàng tháng và mua chúng với mức giá do nhà phát hành đặt ra và bán lại với giá khác
Trên thực tế, phương thức giao dịch trực tiếp với công ty phát hành khó khăn hơn so với mua và bán cổ phiếu thông qua nhà môi giới. Chẳng hạn như, khi bạn mua cổ phiếu trực tiếp từ tổ chức phát hành, bạn sẽ có trách nhiệm giữ an toàn cho số cổ phiếu đó.
3. Thông qua quỹ đầu tư chứng khoán
Một cách khác để mua cổ phiếu đó là thông qua quỹ đầu tư chứng khoán. Đây là một loại quỹ tương hỗ đầu tư chủ yếu vào cổ phiếu. Tùy thuộc vào mục tiêu và chính sách đầu tư của từng quỹ, mỗi quỹ đầu tư chứng khoán sẽ tập trung vào một loại cổ phiếu cụ thể, chẳng hạn như blue-chip, cổ phiếu có giá trị vốn hóa lớn hoặc cổ phiếu tăng trưởng trung bình. Quỹ chứng khoán được cung cấp bởi các công ty đầu tư và có thể được mua trực tiếp từ đó.
4. Mua lại từ nhà đầu tư khác
Về lý thuyết, bạn có thể mua và bán cổ phiếu riêng lẻ từ các nhà đầu tư khác. Giả sử rằng một người bạn đang sở hữu một lượng cổ phiếu nhất định và bạn muốn mua lại chúng, khi đó giao dịch hoàn toàn có thể thực hiện được.
Tuy nhiên, phương pháp giao dịch cổ phiếu này khá rủi ro bởi họ có thể làm giả chứng chỉ. Nếu bạn muốn mua theo cách này, bạn sẽ cần ký hợp đồng trao đổi và sau đó gửi lại cho công ty để đăng ký lại dưới tên của chủ sở hữu mới.
Phí giao dịch chứng khoán
Phí giao dịch là khoản phí mà nhà đầu tư phải trả cho chính công ty phát hành hoặc công ty môi giới khi giao dịch mua/ bán cổ phiếu thành công.
Hầu hết các công ty chứng khoán hay nhà môi giới hiện nay đều tính phí và có mức phí giao dịch là khác nhau, phụ thuộc vào số tiền trong mỗi lần giao dịch của nhà đầu tư.
Đối với các nhà đầu tư tại Việt Nam, việc mua/bán trực tiếp cổ phiếu nước ngoài là điều không thể. Các nhà đầu tư chỉ có thể giao dịch cổ phiếu Mỹ, cổ phiếu châu Âu,…qua các sàn giao dịch online. Trong số các sàn giao dịch uy tín trên thế giới hiện nay, Capital.com là nền tảng giao dịch duy nhất cho phép nhà đầu tư mua cổ phiếu với mức phí hoa hồng là 0% và spread vô cùng thấp.
Trên đây một số kiến thức cơ bản nhất về cổ phiếu. Hy vọng rằng qua bài học này, các bạn đã nắm được khái niệm cổ phiếu là gì, các loại cổ phiếu có trên thị trường hiện nay cũng như phương pháp mua/bán cổ phiếu.
Investing.vn