Phân tích dòng tiền trong chứng khoán đơn giản và hiệu quả

Phân tích dòng tiền trong chứng khoán giúp các nhà đầu tư hiểu hơn về cách công ty đó đang kinh doanh và tạo ra lợi nhuận. Các nhà đầu tư thường rất chú ý đến doanh thu và lợi nhuận của một công ty. Có thể là quá nhiều sự chú ý. Mỗi quý, các nhà đầu tư xem xét công ty kiếm được lợi nhuận như thế nào, và so sánh những kết quả đó với những gì nhà đầu tư đang mong đợi và mua hoặc bán cổ phiếu. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách theo dõi và phân tích dòng tiền trong chứng khoán.

Cách phân tích dòng tiền trong chứng khoán nhanh chóng và hiệu quả 

Bạn có thể dành hàng giờ để phân tích báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Nhưng bài viết này chia sẻ một trong những cách cơ bản nhanh nhất và hiệu quả nhất để phân tích dòng tiền trong chứng khoán từ báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Đây là một dạng phân tích đơn giản, có thể thực hiện với bất kỳ công ty nào mà bạn đầu tư vào hoặc đang quan tâm.

Chúng ta đã biết, lợi nhuận chắc chắn rất quan trọng. Nhưng dòng tiền là “vua” khi phân tích chứng khoán. Bạn có thể có một công ty báo cáo lợi nhuận khổng lồ theo báo cáo thu nhập, nhưng không thực sự mang lại tiền mặt. Chúng ta đã biết điều này từ ví dụ về cửa hàng bán nước chanh ở bài học trước.

Chúng ta có thể nhận biết điều này bằng cách làm một thao tác đơn giản: So sánh thu nhập ròng của một công ty với tiền mặt từ hoạt động kinh doanh. Đó là phân tích cơ bản rất đơn giản để thực hiện. Tất cả những gì bạn cần là báo cáo lưu chuyển tiền tệ của công ty.

Nếu một công ty đang tạo ra nhiều tiền mặt bằng mức báo cáo thu nhập ròng, đó có thể là một dấu hiệu tốt rằng công ty đó có thu nhập chất lượng cao. Thu nhập chất lượng cao là những khoản thu nhập được hỗ trợ bằng tiền mặt cứng.

Các bước sau đây hướng dẫn bạn cách thực hiện phân tích chất lượng thu nhập dựa trên tiền mặt:

1. Tra cứu thu nhập ròng của công ty. Thu nhập ròng của một công ty có sẵn trên báo cáo thu nhập. Nhưng bạn cũng có thể lấy nó từ dòng trên cùng của báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

2. Tra cứu dòng tiền từ hoạt động của công ty. Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh là số tiền công ty tạo ra từ hoạt động kinh doanh của mình. Nó giống như phiên bản tiền mặt của thu nhập ròng.

3. So sánh thu nhập ròng với dòng tiền từ hoạt động kinh doanh. Bạn sẽ muốn thấy dòng tiền từ hoạt động kinh doanh ít nhất phải bằng, nếu không lớn hơn thu nhập ròng. Điều đó cho bạn biết rằng công ty đang tạo ra nhiều tiền mặt nhất có thể để tạo ra thu nhập.

Chỉ vì thu nhập ròng của một công ty nhỏ hơn dòng tiền từ hoạt động không có nghĩa là công ty đó đang có hành vi gian lận. Nó chỉ có nghĩa là một phần đáng kể lợi nhuận mà nó báo cáo không thành tiền mặt. Điều này có thể xảy ra, chẳng hạn, khi một công ty phát triển nhanh bán được hàng nhanh đến mức họ phải ghi nhận lợi nhuận trước khi có thể thu tiền từ khách hàng. Tuy nhiên, khi bạn thấy dòng tiền từ hoạt động kinh doanh nhỏ hơn thu nhập ròng, thì đó là lý do để bạn quan tâm và tìm hiểu kỹ hơn để xác định nguyên nhân.

Các nguyên tắc cơ bản của dòng tiền tự do

Thu nhập có thể gây ấn tượng với các nhà đầu tư, nhưng dòng tiền dùng để thanh toán các hóa đơn. Ngay cả khi một công ty công bố mức tăng trưởng doanh thu đáng chú ý, nếu công ty đó không thể có tiền đủ nhanh để thanh toán các hóa đơn của chính mình, thì đó cũng là tín hiệu tốt của công ty. Đó là nơi xuất hiện một biện pháp tài chính phổ biến được gọi là dòng tiền tự do. Dòng tiền tự do cho bạn biết lượng tiền mặt mà một công ty tạo ra (hoặc sử dụng) trong quá trình hoạt động kinh doanh bình thường, bao gồm cả chi phí nâng cấp và bảo trì thiết bị và cơ sở vật chất của công ty. Dòng tiền tự do về cơ bản là sự điều chỉnh đối với tiền từ hoạt động kinh doanh để bao gồm một số hoạt động đầu tư của công ty.

Chỉ cần nhớ dòng tiền tự do là một công cụ phân tích cơ bản tương đối dễ dàng có thể cho bạn biết rất nhiều điều về quá trình hình thành hoặc tiêu tiền mặt của một công ty. Xem dòng tiền tự do của một công ty giống như xem đồng hồ đo nhiên liệu khi bạn đang lái xe. Bạn muốn biết khi nào nhiên liệu sắp hết khi lái xe, giống như vậy bạn muốn biết khi nào tiền cạn kiệt trong doanh nghiệp.

Có nhiều cách để phân tích dòng tiền. Một số nhà phân tích cố gắng xác định lượng tiền mặt mà một công ty đang bỏ ra bằng cách nghiên cứu thu nhập trước lãi vay, thuế, khấu hao và khấu hao hoặc EBITDA. EBITDA điều chỉnh thu nhập ròng của công ty bằng cách cộng lãi ngược, thuế, khấu hao và khấu hao. EBITDA có thể là một cách khác để nghiên cứu mức lợi nhuận của một công ty và đưa ra một ý tưởng sơ bộ về khả năng một công ty có thể trả chi phí lãi vay. Nhưng đừng sai lầm khi giả định EBITDA là dòng tiền của công ty, mặc dù nhiều nhà phân tích làm như vậy. EBITDA không ảnh hưởng đến tiền mặt do hàng tồn kho ăn hết, cấp tín dụng cho khách hàng hoặc được sử dụng để mua thiết bị mới. Khi bạn muốn biết một công ty đang sử dụng hết bao nhiêu tiền mặt, hãy dựa vào dòng tiền tự do.

Cách tính dòng tiền tự do trong phân tích chứng khoán

Thuật ngữ dòng tiền tự do nghe có vẻ khá phức tạp nhưng bạn có thể dễ dàng tính toán dòng tiền tự do của một công ty. Mọi thứ bạn cần để đo lường dòng tiền tự do đều có trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

Công thức cho dòng tiền tự do như sau:

Dòng tiền tự do = Tiền từ hoạt động – Chi vốn

Một số nhà phân tích cơ bản mới bắt đầu không chắc chắn tại sao các khoản chi tiêu vốn phải được trừ khỏi dòng tiền từ hoạt động kinh doanh để đạt được dòng tiền tự do. Ý tưởng là một công ty không thể tiếp tục lâu dài nếu không tái đầu tư và nâng cấp cơ sở hạ tầng của mình. Ví dụ về một công ty sản xuất. Sau một thời gian nhất định, máy móc không được bảo dưỡng sẽ bị hỏng hoặc không hoạt động bình thường. Bỏ tiền vào việc duy trì thiết bị là rất quan trọng nếu một công ty muốn duy trì hoạt động kinh doanh của mình.

Cách tính tỷ lệ chi tiêu tiền mặt của một công ty

Là một nhà đầu tư, bạn cần đo lường được khi nào một công ty sẽ cạn kiệt tiền mặt hoặc thực hiện phân tích tỷ lệ chi tiêu tiền mặt. Khi bạn thực hiện phân tích việc chi tiền mặt, bạn sẽ đo lường thời gian còn tiền mặt của công ty nếu tiếp tục sử dụng tiền mặt ở mức hiện tại. Việc làm này giống như một bác sĩ nói với một bệnh nhân rằng họ sẽ sống được bao nhiêu tháng.

Bạn có thể không nhớ sự bùng nổ dot-com vào những năm 2000, đó là một điều đáng tiếc, bởi vì nó có lẽ là

Ví dụ điển hình nhất về nguy cơ cạn kiệt trong các công ty đó là sự kiện dotcom những năm 2000. Khi đó, Internet vẫn còn mới mẻ với các nhà đầu tư. Một số công ty Internet đã huy động được nhiều tiền trong thời kỳ bùng nổ. Nhưng sau khi bong bóng Internet bùng nổ, nhiều công ty Internet làm ăn thua lỗ và họ đã cạn kiệt tiền mặt trước khi mang về lợi nhuận cho các nhà đầu tư. Vào tháng 4 năm 2000, USA Today phát hiện ra rằng ba trong số 14 nhà bán lẻ trực tuyến lớn nhất sẽ tiêu hết đống tiền mặt của họ trong vòng chưa đầy 12 tháng. Cuối cùng, cả ba đều nộp đơn xin bảo hộ phá sản hoặc bị các đối thủ mua lại với giá vài xu một cổ phiếu, tất cả đều khiến các nhà đầu tư thua lỗ nặng nề.

Công thức tính số năm công ty còn tiền mặt:

Số năm công ty còn tiền = Tiền và các khoản tương đương tiền / Dòng tiền tự do hàng năm

 Nếu công ty tiêu tiền mặt, nó sẽ có một dòng tiền tự do âm. Chuyển số đó thành số dương trước khi sử dụng công thức vừa cho.

Ví dụ: 

Công ty Value America bán 5,5 triệu cổ phiếu với giá 23 USD / cổ phiếu. Việc bán cổ phiếu đã tạo ra 126 triệu đô la tiền mặt mới. Điều đó khiến cổ phiếu tăng 140% trong ngày giao dịch đầu tiên.

Khi phân tích việc sử dụng tiền mặt của công ty Value America ta thấy như sau:

Công ty đang sử dụng tiền mặt nhanh hơn mức có thể huy động được. Trong năm 1999, công ty đã chi tiêu 109,9 triệu đô la tiền mặt từ hoạt động kinh doanh. Value America đã chi thêm 16,3 triệu đô la cho các khoản đầu tư. Cộng hai con số chi tiêu tiền mặt trên vào, dòng tiền tự do của Value America là âm 126,2 triệu đô la.

Trong khi đó, công ty kết thúc năm 1999 với số tiền và các khoản tương đương tiền là 52,1 triệu đô la.

Sử dụng công thức, ta có: 52.1 / 126.2 = 0.4. Như vậy, Value America không có đủ tiền mặt để tồn tại trong một năm. Chuyển 0,4 thành khung thời gian tháng bằng cách 0,4*12=5 tháng. Nghĩa là, Value America chỉ có đủ tiền mặt để tồn tại trong vòng 5 tháng.

Nếu các nhà đầu tư vẫn tiếp tục đầu tư vào cổ phiếu của Value America, họ chỉ cần tiếp tục bán cổ phiếu. Nhưng sau khi bong bóng công nghệ bùng nổ vào năm 2000, các nhà đầu tư không sẵn sàng đầu tư bất cứ thứ gì vào dot-com, đặc biệt là những công ty thua lỗ và đốt tiền mặt. Và Value America đã nộp đơn xin bảo hộ phá sản vào năm 2000.

Các nhà phân tích cơ bản rất chú ý đến tỷ lệ tiêu tiền mặt của các công ty vì các công ty phải tạo ra đủ tiền mặt để trở nên bền vững.

Kết luận

Trên đây là cách phân tích dòng tiền trong chứng khoán bằng cách phân tích chất lượng thu nhập dựa trên tiền mặt, hiểu nguyên tắc của dòng tiền tự do và tính tỷ lệ chi tiêu tiền mặt của công ty. Với cách phân tích đơn giản và dễ hiểu nói trên, nhà đầu tư có thể dễ dàng biết công ty có đang kinh doanh và quản lý nguồn vốn hiệu quả hay không. Từ đó có thể đưa ra được quyết định có nên đầu tư vào công ty đó hay không.

Investing.vn