Những kiến thức cơ bản về DEX (Decentralized Exchange) bạn cần biết

Ngay từ những ngày đầu thị trường tiền điện tử, các sàn giao dịch đã đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối giữa người mua và người bán. Nếu không có các đơn vị trung gian này thu hút cơ sở người dùng toàn cầu thì không có cách nào để thống nhất giá của tài sản.

Chính vì lẽ đó, các sàn giao dịch tập trung đã thống trị lĩnh vực này trong một thời gian dài. Tuy nhiên, với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, ngày càng nhiều công cụ phục vụ giao dịch phi tập trung chào đời.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu tìm hiểu các sàn giao dịch phi tập trung (DEX), cách thức hoạt động và những ưu điểm của nó so với sàn giao dịch tập trung (CEX). 

1. DEX (Decentralized Exchange) là gì?

DEX (Decentralized Exchange) là một sàn giao dịch phi tập trung, cho phép người dùng giao dịch tiền mã hóa mà không dựa vào tổ chức trung gian nào. DEX cũng không kiểm soát tiền của họ. Thay vào đó, mọi giao dịch đều diễn ra trực tiếp giữa người với người, thông qua một quy trình tự động.

Người dùng hoàn toàn có quyền kiểm soát các giao dịch mà không cần nhờ đến sự trợ giúp của bên thứ 3 để tránh rủi ro trong vấn đề bảo mật, hacker hay lừa đảo.

Ví dụ: Khi bạn mua Bitcoin trên sàn Coinbase, số BTC đó sẽ hiển thị trong tài khoản Coinbase của bạn. Nhưng, bạn chưa thực sự sở hữu và kiểm soát số BTC đó.

Do đó, giải pháp tối ưu nhất là chuyển số BTC đó ra khỏi Coinbase, đến một địa chỉ ví khác mà bạn có quyền kiểm soát. Và khi Coinbase bị tấn công hoặc có vấn đề về kỹ thuật, bạn cũng không cần phải lo lắng về số BTC của mình.

Trên thực tế, một khi nền tảng giao dịch bị tấn công hoặc gặp sự cố hệ thống, số coin của bạn sẽ dễ bị mất.

Và DEX được sinh ra để giải quyết vấn đề này. Khi tham gia vào nền tảng, DEX để tất cả tiền trong ví riêng của người dùng. Sau đó, người dùng có thể tự gửi và xác nhận giao dịch từ ví cá nhân của mình thông qua trợ giúp từ smart contract.

2. Sự khác biệt giữa DEX và CEX

Tính bảo mật và an toàn

Hệ thống của CEX là hệ thống tập trung, dù đã trang bị những giải pháp tối ưu nhưng vẫn không thể tránh tỷ lệ bị tấn công bởi các hacker. Khi đó, tài sản của bạn có thể bị mất trắng. Các sàn giao dịch  (trừ một số sàn của Nhật hay Hàn Quốc) gần như không đưa ra những cam kết về việc bồi thường tài sản bị mất cho những người tham gia. Ví dụ điển hình cho điều này là sàn Coincheck bị sập, số coin XEM trong tài khoản của các nhà đầu tư hoàn toàn mất sạch nhưng không được bồi thường khi chủ sàn không có chính sách bồi thường nào.

Còn DEX không được tổ chức chỉ trên một server duy nhất và sẽ không bị bất kì chủ thể nào kiểm soát cả. Hiện tại, phần lớn các sàn giao dịch phi tập trung đều đang được xây dựng trên Blockchain Ethereum và được hỗ trợ bởi network các node, thay vì server. Điều này đồng nghĩa với việc kẻ tấn công nếu muốn tiếp cận đến sàn thì phải tác động đến một nửa số node trên network, một chuyện vốn khó mà không cá nhân nào có thể làm nổi.

Do đó, hệ thống bảo mật của DEX an toàn hơn vì nó không có 1 điểm tựa nào cụ thể để tạo cơ hội cho các hacker tấn công. Do đó mà việc bị tấn công bởi hacker là điều hoàn toàn bất khả thi và việc sập sàn rất khó xảy ra.

Quyền kiểm soát quỹ

Người dùng sàn giao dịch tập trung phải nạp tiền vào sàn nếu muốn tham gia giao dịch. Song, những nguồn tiền này lại được kiểm soát bởi một dịch vụ giao dịch trung gian.

Đối với sàn giao dịch phi tập trung, người dùng giao dịch trực tiếp với các trader khác mà không cần thông qua máy chủ trung tâm. Do đó, người dùng lúc nào cũng nắm trong tay quyền quyết định đối với tiền của mình và mọi thương vụ giao dịch đều ngang hàng với nhau.

Tính rõ ràng, xác thực

Các sàn giao dịch tập trung hoàn toàn có khả năng tạo các giao dịch giả mạo để làm giả các đồng coin, điều chỉnh xu hướng giao dịch để chuộc lợi về mình.

Trái lại, với công nghệ blockchain, DEX không thể nào thao túng tài sản hay can thiệp vào các giao dịch bởi hệ thống minh bạch và công bằng mà công nghệ blockchain đem lại.

Tính ẩn danh

Quy định mới của chính phủ về việc tuân thủ KYC và AML nghiêm ngặt nên rất khó để giao dịch ẩn danh trên nền tảng trao đổi tiền mã hóa tập trung. Ngược lại, sàn giao dịch phi tập trung là nơi mọi người đều có thể ẩn danh.

3. Hạn chế của các sàn DEX

Tính khả dụng

Thực tế thì các sàn DEX vẫn không thân thiện với người dùng bằng các sàn giao dịch truyền thống. Tạo tài khoản trên một sàn giao dịch tập trung lớn khá nhanh chóng trong khi sử dụng DEX, nền tảng này yêu cầu người dùng kết nối với DApp hoặc thậm chí cài đặt bản DEX client độc lập.

Hơn thế nữa, nếu bạn quên mật khẩu trên các sàn tập trung, bạn có thể dễ dàng đặt lại. Tuy nhiên, nếu quên seed phrase trên DEX, tiền của bạn sẽ mãi mãi thất lạc trong không gian mạng.

Khối lượng giao dịch và tính thanh khoản

Khối lượng giao dịch của các sàn DEX vẫn quá nhỏ bé so với các sàn CEX. Có lẽ điều quan trọng hơn là các sàn CEX còn có tính thanh khoản cao hơn. Tính thanh khoản là thước đó xem bạn có dễ dàng mua hay bán tài sản ở một mức giá hợp lý hay không. Trong một thị trường thanh khoản tốt, các bid và ask sẽ ít chênh lệch về giá, biểu thị tính cạnh tranh cao giữa người mua và người bán. Trong một thị trường thanh khoản kém, bạn sẽ khó tìm thấy người muốn giao dịch tài sản bạn cần ở một mức giá hợp lý.

Các sàn DEX vẫn còn khá mới mẻ, do đó chưa hẳn sẽ có cung và cầu cho các tài sản tiền điện tử mà bạn muốn giao dịch. Bạn có thể sẽ không tìm thấy cặp giao dịch mong muốn, và nếu tìm thấy, có thể giá giao dịch có thể sẽ không tốt.

Phí

Phí trên các sàn DEX không phải luôn cao hơn, nhưng có thể sẽ cao, đặc biệt là khi mạng lưới quá tải và nếu bạn đang sử dụng một sổ lệnh trên chuỗi.

Độ trễ

4. Một số các sàn DEX phổ biến

EtherDelta và IDEX là hai trong số các sàn giao dịch phi tập trung được sử dụng nhiều nhất.

Sau đó, những cái tên tham gia gần đây hơn bao gồm, Bitsapes, Bitshares, Waves DEX và 0x – những sàn có tính linh hoạt cao hơn, hỗ trợ nhiều coin và tính năng hơn.

Investing.vn