5 cuộc khủng hoảng tài chính tàn khốc nhất lịch sử nhân loại

Đại dịch Covid-19 kéo theo sự suy thoái trầm trọng của nền kinh tế thế giới đã khiến nhiều người lo sợ, liệu một kịch bản tương tự hoặc thậm chí tàn khốc hơn cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 có tái diễn đối với thị trường tài chính toàn cầu trong năm 2020 hay không? Nhìn lại trong lịch sử, các cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra khá phổ biến và thường gây ra những “cơn sóng thần” ở các nền kinh tế bị ảnh hưởng. Hãy cùng xem lại 5 cuộc khủng hoảng tài chính được coi là tàn khốc nhất mọi thời đại để xem những gì thị trường đang trải qua trong năm 2020 có tương đồng với diễn biến thị trường trong quá khứ hay không.

#1. Khủng hoảng hoa Tulip năm 1636-1637

Cuộc khủng hoảng đầu tiên trên thế giới có tên: Khủng hoảng hoa Tulip hay còn gọi là Hội chứng hoa Tulip ở Hà Lan. Vào những năm 1636-1637, cơn sốt hoa Tulip bất ngờ trở nên bùng nổ, hàng ngàn người đổ xô đi mua hoa tulip nhiều màu đến từ Hà Lan. Giá cả của những bông hoa tăng này cao đến mức cắt cổ. Nhiều người phải bán nhà để có thể mua được chúng. Thậm chí, ngay cả những bông hoa chưa được thu hoạch cũng có một thị trường của riêng mình. Đỉnh điểm của b ong bóng là cuộc đấu giá huyền thoại diễn ra tại thị trấn Alkmaar vào ngày 05/02/1637. Cuộc đấu giá này được tổ chức để quyên góp tiền cho trẻ mồ côi. Ở cuộc đấu giá này, một củ tulip Viceroy được bán với giá 4.203 florin và một củ Admirael Van Enchuysen được bán với giá lên tới 5.200 florin, tương ứng với hơn 2000 đô la Mỹ.
Tuy nhiên, bong bóng hoa tulip nhanh chóng vỡ tan chỉ sau một tin đồn dịch bệnh phát tán từ loài hoa này. Những người đã bỏ số tiền lớn để ôm hoa bắt đầu rao bán một cách tuyệt vọng, tạo ra một sự sụt giảm mạnh về giá cả. Nhiều người lâm vào cảnh phá sản và nền kinh tế Hà Lan vốn quá phụ thuộc vào sản phẩm này đã phải chịu cú sốc bong bóng đầu tiên trong lịch sử hiện đại.

#2. Đại khủng hoảng 1929 – 1939

Sự sụp đổ lớn nhất trong lịch sử tài chính của Phố Wall đã được báo trước với cao trào đầu cơ xuất hiện trong những năm 1920, khi hàng nghìn người đổ xô đầu tư vào thị trường chứng khoán. Nhiều người đã vay nợ để mua thêm cổ phiếu, tạo ra một bong bóng không thể kiểm soát.
Cho đến ngày 24/10/1929, cú sốc đầu tiên xảy ra, khi bảng niêm yết giá chứng khoán sụp đổ trong nháy mắt, khiến sự hoảng loạn tài chính lan ra khắp đường phố New York. Ngày “Thứ Hai đen tối” ập xuống, chấm dứt cơn sốt đầu cơ, vốn đã mang lại nhiều lợi nhuận cho những người đầu tư vào sàn chứng khoán. Các ngân hàng phá sản, các công ty đóng cửa và hàng trăm nghìn người trắng tay.
Cuộc khủng hoảng này đã ghi dấu ấn mãi mãi trong lịch sử, khi nó không chỉ tàn phá nền kinh tế Mỹ mà còn mở ra thời kỳ Đại Suy thoái kéo dài gần 10 năm từ 1929 đến 1939.

#3. Cú sốc giá dầu OPEC năm 1973

Cuộc khủng hoảng này bắt đầu khi các nước thành viên của OPEC (Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ) mà chủ yếu bao gồm các quốc gia thuộc tiểu vương quốc Ả Rập, quyết định trả đũa Mỹ nhằm đáp trả việc nước này đã cung cấp vũ khí cho Israel trong Chiến tranh Ả Rập – Israel lần thứ tư.
Các nước OPEC tuyên bố cấm vận dầu mỏ, đột ngột ngừng xuất khẩu dầu sang Mỹ và đồng minh của Mỹ. Điều này gây ra tình trạng thiếu hụt lượng lớn dầu và giá dầu tăng đột biến, dẫn đến khủng hoảng kinh tế ở Mỹ và nhiều nước phát triển khác.
Cùng lúc với sự đình trệ kinh tế do khủng hoảng, là sự xuất hiện của lạm phát cực cao, nguyên nhân là do sự tăng vọt của giá năng lượng. Do đó, các nhà kinh tế đã đặt tên cho kỷ nguyên này là thời kỳ “stagflation” – một thuật ngữ tài chính chỉ sự trì trệ kết hợp với lạm phát. Phải mất vài năm sau đó thì sản xuất kinh doanh mới hồi phục và lạm phát trở về mức trước khi khủng hoảng xảy ra.

#4. Sự sụp đổ của các công ty “dot com”

Quá trình phát triển chóng mặt của internet vào cuối những năm 1990 đã dẫn tới cái gọi bong bóng “dot com”. Giá trị của một số công ty công nghệ được đánh giá quá cao so với thu nhập thực tế của họ. Một số doanh nhân đã trở thành triệu phú, còn các nhà đầu tư thì đổ xô đi mua chứng khoán mà họ cho là sẽ tiếp tục tăng giá trị. Nhiều công ty dot com được định giá tới hàng tỷ USD, trong khi chỉ số chứng khoán Nasdaq Composite của các công ty này tăng theo cấp số nhân.
Mặc dù ông Alan Greenspan, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang đã ” cảnh báo về sự gia tăng giá cả bất hợp lý, nhưng cơn sốt đầu tư vẫn tiếp tục. Cơn sốt này chỉ hạ nhiệt vào cuối tháng 10/2002, khi các báo cáo chỉ ra sự thật rằng nhiều công ty đang làm ăn không có lãi. Giá trị các cổ phiếu dần chạm đáy, bong bóng “dot com” tan vỡ và chẳng bao lâu sau đã khiến nước Mỹ một lần nữa rơi vào suy thoái, khiến kinh tế toàn cầu lao đao.

#5. Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008

Cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu gần đây nhất đã bùng phát vào cuối thập niên vừa qua. “Cuộc khủng hoảng thế chấp độc hại” này xảy ra khi các ngân hàng Mỹ cho vay thế chấp mua nhà lãi suất cao với những người không có khả năng thanh toán tài chính. Sau đó, số ngân hàng này đã tập trung đầu tư vào lĩnh vực không có nhiều lợi nhuận, cũng như bán lại nhiều lần trên thị trường tài chính.
Bong bóng tài chính bùng nổ khi các khoản nợ tín dụng không thể được chi trả, giá nhà đất chạm đáy, trong khi hàng triệu người mất nhà cửa. Thị trường chứng khoán sụp đổ, thất nghiệp tăng cao, hệ thống ngân hàng lao đao, mà đỉnh điểm là việc ngân hàng Lehman Brothers – một trong những ngân hàng đầu tư lớn nhất thế giới đệ đơn phá sản vào năm 2008.
Đáng chú ý, mặc dù bắt nguồn gốc từ Mỹ, nhưng cuộc khủng hoảng đã nhanh chóng lan sang các quốc gia khác, tạo thành một thảm họa tài chính đối với những nền kinh tế không thể tự bảo vệ được mình. “Căn bệnh” này đã gây ảnh hưởng tiêu cực tới sự phát triển của kinh tế thế giới và khiến nhiều nước một lần nữa rơi vào suy thoái. Phải mất gần một thập kỷ để mọi thứ trở lại bình thường, nhưng trước đó nó đã kịp xóa sạch hàng triệu việc làm và hàng tỷ USD thu nhập trong vỏn vẹn hơn một năm.

Trên đây là 5 cuộc khủng hoảng tài chính được xem là tàn khốc nhất trong lịch sử. Từ đầu năm 2020, kinh tế toàn cầu đang đứng trước ngưỡng cửa của một cuộc khủng hoảng mới với quy mô và mức độ thậm chí còn lớn hơn cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 – 2009 dưới tác động của đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, dựa trên những diễn biến mới nhất về tình hình dịch bệnh cũng như những nỗ lực đối phó với khủng hoảng của các quốc gia trên thế giới, chúng ta kỳ vọng về một kịch bản tích cực sẽ tới với nền kinh tế toàn cầu trong những tháng cuối năm 2020.

Investing.vn